Y Peadar O'Donnell, Derry

Lleolir y dafarn enwog yma yn Waterloo Street, Dinas Derry. Cymeriad yn hanes diweddar Gogledd Orllewin Iwerddon oedd y Peadar O'Donnell gwreiddiol. Gweler yma.

Lleolir y dafarn drws nesaf i far arall o'r enw The Gweedore Bar, ac mae drws yn cysylltu'r ddau sefydliad - mae'r ddau le yn rhannu perchnogion. Mae'r ddau le yn enwog am eu cerddoriaeth byw, gyda'r Peadar_O'Donnell yn arbenigo mewn cerddoriaeth Gwyddelig traddodiadol a'r Gweedore yn darparu cerddoriaeth mwy modern. Yn naturiol adlewyrchir y gwahaniaeth cerddoriaeth gan y cleiantiaid - pobl ifanc fydd yn mynychu'r Gweedore a phobl hyn sy'n mynychu'r Peadar. Ceir cerddoriaeth nosweithiol yn y Peadar.



Mae'r Peadar wedi ei addurno'n helaeth - yn rhannol ar rhyw led thema siop bentref hen ffasiwn (ceir cigoedd ffug yn hongian o'r distiau, ac yn rhannol i adlewyrchu gwleidyddiaeth yr ardal - mae Waterloo Street yn eithaf agos at y Bogside, o phobl o'r ardal honno ydi llawer o'r yfwyr. Felly ceir llawer o faneri ar y to - rhai gwledydd bach megis Cymru a Gwlad y Basg,Catalonia yn ogystal a Phuerto Rica a Phalesteina.



Nodwedd arall o'r addurno ydi'r hetiau bowler a'r sashes sy'n sownd yn y distiau - ymddengys bod yr eitemau wedi eu dwyn yn ystod ymladd gydag aelodau o'r Urdd Oren tros y blynyddoedd. Mae olion dannedd ar un o'r hetiau. Brawd dirprwy brif weinidog Gogledd Iwerddon, Martin McGuiness ydi perchenog presenol y ddau sefydliad.

Y Black Boy, Caernarfon

O’r Crown i’r Black Boy – y dafarn ‘dwi’n mynd iddi amlaf y dyddiau hyn am wn i.




Mae’r adeilad yn hen – hen iawn - circa 1522 yn ol yr arwydd ar y tu allan. Mae’n edrych yn hen – y tu mewn a’r tu allan. Ceir distiau tew derw ar hyd y nenfydau isel, paneli pren a muriau mewnol trwchys iawn – tua 4 i 5 troedfedd mewn mannau. Ceir bar, lolfa, ty bwyta. a gwely a brecwast.



Lleolir y dafarn yn Stryd Pedwar a Chwech. Ymddengys bod y stryd fach gul yma sydd yng nghysgod muriau’r dref yn ganolbwynt ardal ‘golau coch’ yn y dref pan roedd y porthladd yn ei anterth yn ystod y bedwerydd ganrif ar bymtheg. Yn ol un hanes roedd sefydliad cyfagos yn cynnig potel o gin, gwasanaethau putain a gwely am y nos am bedwar a chwech. Bargen fe dybiwn.

Mae gwahanol storiau am y lle. Er enghraifft ceir ysbryd y tu ol i’r bar – meddan nhw – lleian yn cario rosari. Cafwyd hyd i weddillion dynol o dan yr iard rhai blynyddoedd yn ol. Mae’r sawl sydd yn eistedd yn y gadair eisteddfodol a leolir wrth y tan yn y lolfa ac yn yfed peint o Bass yn debygol o faro o fewn yr wythnos fe ymddengys. ‘Dydi’r sefydliad ddim yn gwerthu Bass bellach – ond ‘dwi wedi gwneud yn union hynny lawer gwaith a ‘dwi yma o hyd.

Mae awyrgylch Gymreig iawn yno. Cymry ydi’r rhan fwyaf o’r yfwyr o ddigon – hyd yn oed yng nghanol haf, a Chymry ydi’r sawl sy’n gweithio yno’n ddi eithriad. Mae hyn yn gwahanol iawn i rai o sefydliadau crandiach y dref megis Gwesty’r Celt a Cofi Roc – gweithwyr o Ddwyrain Ewrop a gyflogir yn y lleoedd hyn yn amlach na pheidio. Ceir detholiad eang o ganeuon Cymraeg ar y jiwc bocs.

At ei gilydd mae’n lle gwerth chweil, er bod ambell i bwynt negyddol. Mae angen gwario ar y toiledau, ac mae’r llofftydd yn ol pob son yn gyntefig iawn. Mae llawer o wagle’n cael ei wastraffu oherwydd cynllunio sal. Gall y rheolwr, Elfed, fod yn flin pan mae’n cael diwrnod gwaeth na’i gilydd ac mae’r bar yn gallu bod yn llawn iawn ar nosweithiau Gwener a Sadwrn.